Hatha Yoga Nedir?
Hatha yoga günümüzde uygulanan ‘yoga’nın temelini oluşturur. Diğer tüm ekollerin çıkış noktası da aynı şekilde Hatha yogadır. Hatha yoganın çıkışını merak ediyorsanız ve hatha yogaya daha detaylı bir yaklaşım beklentiniz varsa bu yazı tam size göre!
Hatha Yoga’nın Kökeni ve Amacı
‘Hatha’ kelime anlamı olarak ‘kuvvetli, güçlü’ demektir. Yoganın evrensel dili olan Sanskrit dilinde ise ‘Ha’ Güneş, ‘Tha’ Ay anlamına gelir. Güneş; eril enerjiyi temsil eder, cesur, hareketli, sıcak yönümüzdür, Ay enerjisi ise dişildir, soğuk enerjidir, yenilikçi yönümüzdür. Etrafımızda gördüğümüz her şey gibi bizim de bedenimizde, doğamızda ikilik mevcuttur, hem eril enerjiyi hem dişil enerjiyi barındırır bedenimiz. Hatha yoga bu noktada devreye girer, bu ikiliği dengede tutmamıza yardım eder. Hem fiziksel hem ruhsal olarak bedeni ve zihni bir araya getirmeyi hedefler. Çünkü beden ve zihin bir dengede olduğunda, aynı dili konuştuğunda fiziksel ve ruhsal rahatlamayı deneyimleriz.
Hatha yoganın da felsefesinde bu yatar, bedenimizdeki ikilikleri farkındalıkla dengede tutabilmek. Asananın (yoga duruşu) içindeyken kendi içimize dönebilmek, hatta yoga pratiğindeki sabrımızı, cesaretimizi, sevgimizi, farkındalığımızı günlük hayata da taşıyabilmek, böylelikle sakin ve dingin zihin yapısını koruyup gündelik hayata daha uyumlu yaklaşmak temel hedeftir. Tüm bunların kökünde bedeni arındırarak, zihni temizleyip berraklaştırarak, kendi içsel farkındalığımızı yaratarak nihai ve kutsal olanla bir bağ kurup, saf bilincin uyandırılması amaçlanır Hatha yogada.
Günümüzde Hatha Yoga ve Uygulanışı
Günümüzde uygulanan birçok yoga tarzı, Hatha yoganın bir uzantısıdır. Hatha yoganın detaylı anlatımı, içerdiği pozlar, uygulanan nefes tekniklerinin (pranayama) anlatımı 14. Yy’da kaleme alınmış Hatha Yoga Pradipika kitabında detaylıca konu edilmiştir. Sadece asanaları uygulayarak yoga yapıyor sayılmamız söz konusu değil, eğer amacımız daha spiritüel bir yolculuksa Hatha yoganın öğretilerini uyguluyor olabilmek bizi tam anlamıyla yoga öğretisine adapte eder.
Yoga aslında bir spiritüel yolculuktur, bu yolculukta herkes kendi deneyimini yaşar ve herkesin bu yolda karşılaştıkları farklı olacaktır, ama hepimizin ortak yönü ‘aynı yol’ u paylaşıyor olmaktır. Bu yol yaklaşık 5.000 sene önce kurulmuş, bedenin zihnin bilincin arındırılıp uyandırılmasını amaç edinmiş bir sistemdir. Yoga felsefesi bir din ya da bir inanıştan çok aslında bir ‘disiplin’dir. Mutlak mutluluğa erişmenin yollarından biri de Asana ve Pranayama’dır. Asanalar, bedeni dinçleştirip, güçlendirmek, esnetmek, bedenin sağlığını yerine getirmek, bedeni daha sağlıklı hale getirmek, onu terbiye etmek, belli bir disipline sokmak için tasarlanmış duruşlardır. Duruşlar üzerinde tam olarak hakimiyet sağlandığında; yani, beden güçlenip, belli bir zindeliğe ulaştığında, esnetildiğinde, kişi tarafından disiplin altına alındığında sıra pranayama tekniklerine gelir.
Prana; Sanskrit dilinde yaşam enerjisi, nefes anlamına gelir, yama ise hakim olma, kontrol altına alma anlamındadır, yani ‘nefesi kontrol altına alma’ya Pranayama denir. Pranayama’da amaç nefesi bilinçli olarak alıp vererek, bedene giren yaşam enerjisi üzerinde kontrol sağlamaktır. Böylece asanalar ve nefes teknikleri doğru uygulandığında beden ve zihin özgürleşir, kontrol altına alınır. Hatha yogada da bunlar esas alınır, hatha yoga pratiği boyunca zihin nefeslere odaklanır, böylece beden sakin kalabilir, kaslar verilen nefesle daha esnek bir hale gelir ve konsantrasyon dağılmadan duruşların içinde güçlü ve sağlam bir şekilde kalabiliriz. Beden hakimiyeti sağlanınca nefes teknikleri de daha rahat uygulanabilir hale gelecektir. Böylelikle beden ve zihin farkındalığı uyanır, sağlanmak istenen meditatif ruh hali ve ulaşılmak istenen mutlak mutluluk (samadhi) haline yavaş yavaş erişilir.
Hatha Yogada Uygulanan Duruşlar Nedir ve Hatha Yoga Akışı Nasıl Olmalıdır?
Hatha yogada uygulanan duruşlar; ayaktaki asanalar, öne eğilmeler, arkaya eğilmeler, denge duruşları, karın güçlendiriciler, baş duruşları, el duruşları, kalça açıcılar, burgular olarak sınıflandırılır. Her hatha dersinde bu duruşlar gruplar halinde belli bir sıraya göre, düzen içinde deneyimlenir, her duruşun hem fiziksel olarak hem enerjik boyutta hissettirdiği noktalar vardır.
Ders akışı bu noktaları belli bir kategoriye göre öğrenciye uygulatır. Öğrencinin her derste gücü ve esnekliği arttırılır. Aynı zamanda kendi içsel farkındalığı duruşlar sayesinde uyanmaya başlar. Amaç bütün duruşları mükemmel haliyle yapabilmekten ziyade kendi beden sınırları dahilinde duruştan maksimum faydayı almak ve kendi eforunun maksimum sınırlarını keşfetmektir. Bu duruşlar sayesinde beden ve zihin güçlenir, beden fazla toksinlerden arındırılır, parasempatik sinir sistemi uyarılarak bedenin işleyişi düzenlenir, beyin fonksiyonları geliştirilir, proprisepsiyon dediğimiz uzamsal algı arttırılır, duruş bozuklukları giderilerek bedenin her noktasına giden oksijen seviyesi arttırılır, sindirim sistemi uyarılarak metabolik hız canlandırılır, akciğerlerdeki oksijen seviyesinin artışıyla akciğerin soluma kapasitesi arttırılır, böylelikle soluma kasları daha esnek bir hale gelir. Bunlar hatha yoganın faydalarından sadece birkaçıdır.
Yoganın Evrenselliğini ve Bütünleştiriciliğini Hissetmek
Hatha yoga uygulayıcısının bu yoga pratiğini sadece asana basamağında bırakmadan bütünsel olarak uygulamasıyla, kozmik bilinçle bir hale gelmesi hedeflenir, amaç kendi farkındalığını uyandırıp bedeni ve zihni arındırıp tazeledikten sonra saf bilinç haline gelerek tüm canlılar ve tüm evrenle bir olma haline ulaşabilmesidir. Asana ve pranayama çalışmaları ile belli bir süre içinde yoga pratiğiniz daha da derinleşir, haftada yapılan üç günlük bir yoga çalışması ile kendi bedeninizin kendini nasıl şifalandırdığını gözlemleyebilirsiniz. Yoga pratiği ne kadar sıklıkla tekrarlanırsa o kadar hızlı etkisi olacaktır.
Keyifli pratikler!